Dikey bahçe ve kamu yararı
İzmir BB’nin Bademli Fidancılık Kooperatifi’yle dört yıl önce başlattığı ortak çalışma peyzaj projelerinde kamu yararını ön plana almanın başarılı bir örneğidir.
Dikey bitkilendirme ve kamu yararı
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Bademli Fidancılık Kooperatifi’yle birlikte uyguladığı Alsancak Liman Geçişi Viyadük ayaklarında yaptığı çalışmanın üzerinden yaklaşık 4 yıl geçmiş. Bu zaman aralığında karayoluna tramvay yolu eklenince projede ister istemez bazı değişiklikler yapılmış ama uygulamanın orijinalitesi korunmuş. Dahası uygulama oldukça başarılı bulunup yurttaşlar tarafından da fazlaca beğeni toplayınca proje biraz daha geliştirilerek şehrin diğer bölgelerine uygulanmış. Çünkü kentlerde beton ve asfalt yoğunluğunun yarattığı aşırı ısınma, kaldırım ve uzun yaya geçitlerinde insanların gölge aramasına yol açıyor. Aşırı sıcakta insanlar bir an önce güneşten kurtulmaya çalışıyorlar. Bu duruma çözüm aranırken İzmir’in bazı geniş meydanlarında sarılıcı bitkilerle “gölgelendirilmiş yaya geçitleri” fikrine ulaşıp uygulamışlar. Fotoğraflarda görüldüğü gibi oldukça dikkat çekici bir başarı sağlamış.
Gölgeli yaya geçitleri
Bölgedeki uygulamanın son halini görmek için gittiğimizde yayaların kokuyu hissetmek için bitkileri ve havayı kokladıklarına bizzat şahit olduk. İzmir Büyükşehir Belediyesi Park Bahçeler Birimi’nin Bademli Fidancılık Kooperatifi ile birlikte uyguladığı dikey ve düşey bitkilendirme, “gölgelendirilmiş yaya geçitleri” projesinin nasıl ortaya çıktığını ve uygulandığını kooperatif üyesi Peyzaj Mimarı Edip Güler’e sorduk:
“İzmir Büyükşehir Belediyesi Alsancak-Liman’daki beton ayaklara çare aramış ve bazı uygulamalar denemiş. Ancak istenilen performansı almak için kooperatifimize başvurmuşlar. Bizde son yıllarda 35 litre ve üstü saksılarda 3-4-5 metre boyunda yasemin ve sarmaşık gibi tırmanıcı bitkilerin çeşitli formları üzerine çalışıyorduk. Öneri bize gelince birlikte çalışarak projelendirdik. Refüj ve viyadük ayaklarında dikilecek bitkiler için özel harç karışımları hazırladık ve bunu teknik olarak açıkladık. Karayolları bitkilerin betona doğrudan sarılmasını istemiyordu. Bu nedenle biz de beton üzerine ahşap ve tellerden bir tırmanma zemini oluşturduk. Bitkilerin uygulanması için geniş bitki dikim çukurları açtık ve içini özel olarak hazırlanmış harç karışımlarıyla doldurduk. Bitkileri buraya diktik ve sulama sistemi kurduk. Sulama sisteminden sonra bakım için sadece budama işi kalıyordu. Yaptığımız uygulama büyük başarı sağladı. Hatta başka illerden teklifler de aldık ama zaman yetersizliğinden cevap veremedik. Ancak önümüzdeki dönmede dikey, düşey bitkilendirme ve “gölgelendirilmiş yaya geçitleri” uygulamasının daha da yaygınlaşacağını düşünüyorum. Zira bizim yaptığımız uygulama dikey bahçe ve yeşil duvara göre çok ucuz, kalıcı ve uzun ömürlü bir çözüm oluşturuyor.”
Dikey bahçe ve kamu yararı…
İzmir’de İBB ile Bademli Fidancılık Kooperatifi’nin yaptığı bu başarılı çalışma tam bir sürdürülebilirlik örneği. Konu üzerine konuştuğumuz Bademli Fidancılık Kooperatifi Başkanı Şelçuk Bilgi bazı noktaların altını çizdi: “Birim maliyeti olarak bizim yaptığımız uygulamaları emsalleriyle karşılaştırmak bile mümkün değil. Dört yıldan bu yana başka şehirlerde inatla uygulanan dikey bahçe veya yeşil duvar uygulamalarını takip ediyor ve yerinde inceliyoruz. Metrekare maliyeti bakımından karşılaştırılmayacak derecede yüksek olan bu uygulamaların, yüksek bakım maliyetlerine rağmen birçoğunun etkisini yitirdiğine, bazılarının bakımsızlıktan kuruduğuna, bazılarının ise tamamen bozulduğuna tanık olduk.”
Kamu yararı birinci plana…
İzmir’deki bu örnek uygulamalar üzerinden hareket edecek olursak, proje ve uygulama tercihleri konusunda kamusal hizmet standartlarının gündeme gelmesi gerektiği açık. Sektörel bütün projelerde kamu yararının nerede olduğu ve nasıl sağlanacağı üzerinde mutlaka durulmalı ve kamu yararı birinci plana alınmalı.
