Zeytin meyve ağacı ihracatı serbest!
Sadece iç piyasada tüketilebilen zeytin ve diğer yetişmiş meyve ağaçlarının ihracatı serbest bırakıldı. Sektörü giderek daha fazla etkileyen ekonomik daralmanın yarattığı sıkıntıları kısmen de olsa rahatlatabilir mi? Konuyu SÜSBİR Başkanı Savaş Akcan’dan öğreniyoruz.
Zeytinlik ve meyve ağaçları…
Sertifikasız meyve fidanlarının ithalatı ve ihracatı 2020 yılında yasaklanınca bizim peyzajda kullanacağımız yetişmiş meyve ağaçlarının ihracatı da yasaklanmış oldu. Zeytin ise daha önceden yasaklı bir çeşitti. Biz o tarihte de bu kararın sektöre zarar vereceğini, ihracatta sıkıntılara yol açacağını anlatmaya çalıştık. Ülkemizde çok ‘büyük alanlarda meyvecilik yapıldığını, meyvecilikte tıpkı moda gibi 10-15 yılda bir ürün değişikliğine gidildiğini, tüketici tercihlerine göre portakaldan avakadoya, erikten nektarine geçilebildiğini’ ifade ettik. Üretici meyve çeşitlerini değiştirirken yetişmiş meyve ağaçlarından meyve bahçesi kurulamayacağını için söküyor ve odun olarak fırınlara satıyordu. Bir kısmını da peyzaj firmaları peyzajda değerlendirmek üzere saksılara alıyordu.
Yakılacak ağaçları kurtarmak…
Özellikle otoyol çalışmaları sırasında yapılan kamulaştırmalarda çok ciddi miktarlarda zeytin ağacı odun olarak yakılma tehlikesi altındaydı. Bu durumda sektör firmaları kaynaklarını zorlayarak zeytin ağaçlarını bir kısmını saksılara alarak stokladı. Stoklardaki zeytin ve meyve ağaçlarına iç piyasada yeterince talep olmadığı için tüketilemiyordu. Söz konusu ağaçlara Türki Cumhuriyet’ler, körfez ülkeleri, hatta Fransa ve İspanya’dan talepler oluştu ancak yasak yüzünden bu ağaçları ihraç edemiyorduk. Bu konuyu 2020 yılından bu yana bakanlıkla yaptığımız görüşmelerde üstüne basa basa dile getirdik. Bize zeytinde ‘endemik türlerin korunması’ gerekçesi gösterildi. Artık bu işlerin bitki götürerek değil bir parça doku alarak ‘doku kültürüyle yapılabildiğini’ anlattık. Nihayetinde bazı klasik yasakların anlamının kalmadığı anlaşıldı ve T.C. Ticaret Bakanlığı zeytin dahil meyve ağacı ihracatının önündeki engeli kaldırdı.
Fidanlıklardaki stoklar bitince…
Ticaret bakanlığının kabul ettiği değişikliğe göre stoklardaki zeytin ve meyve ağaçlarının satışları 2027 bir Ocak tarihine kadar serbest bırakıldı. Bu tarihten sonra da kamulaştırma ya da tür değişikliğine gidilen bahçelerden sökülecek bitkiler il veya ilçe tarım müdürlükleri onayıyla sertifikalandırılarak ihraç edilebilecek. Fidanlıklarımızdaki stokların 2027’ye kadar biteceğini tahmin ediyoruz. Yani 2027 Ocak ayından itibaren herkes kafasına göre zeytin ağacı söküp satamayacak.
İhracata katkısı olur mu?
Yetişmiş zeytin ve meyve ağaçlarının ihracatı yapılamadığı için bu ağaçları temin etmek isteyen ithalatçı sipariş ettiği diğer peyzaj ürünlerini de almaktan vazgeçiyordu. Bu da bizim ihracat kabiliyetimizi sınırlandırıyordu. Bu serbesti sektördeki birikmiş ekonomik sıkıntıları aşmaya yardımcı olabilir diye düşünüyorum. Bu sene ihracatta geçen seneye göre 40-50 milyon dolarlık artış olacağını tahmin ediyoruz.
